26.02.2024
Uchqizilda ko‘l bormi?
— Kun ham isib ketdi-ya? Salqinroq joyda aylanib kelsak bo‘lardi.
— Ko‘lga boramizmi?
— Qaysi ko‘lga?
— Qaysi ko‘lga bo‘lardi, Uchqizilga-da!
Shu yerlik aksariyat mahalliy aholi ko‘l deb ataydigan bu joy, aslida ko‘l emas, suv ombori! Uchqizil suv ombori Surxondaryo viloyati Termiz shahridan shimol tomonda, 20 km uzoqlikdagi Uchqizil razʼyezdi yaqinida joylashgan.
Atrofi tepaliklar bilan oʻralgan taqasimon tabiiy chuqurlikda barpo etilib, 1957-yilda foydalanishga toʻliq topshirilgan. Umumiy hajmi 160 mln. m3, foydali hajmi 80 mln. m3. Zang kanali va uning Janubiy Zang suv keltirish kanali orqali Surxondaryo suvi bilan toʻldiriladi.
Suv omborining asosiy inshootlari: mayda donador qum bilan koʻtarilgan janubiy va gʻarbiy dambalar; minora koʻrinishidagi suv chiqargich va bosh rostlagich dambalar; 1150 m uzunlikdagi janubiy dambaning balandligi 11,5 m, tepa qismining kengligi 6 m, devorlari qiyaligining yuqori qismiga armobeton plitalar yotqizilgan. 2260 m uzunlikdagi gʻarbiy dambaning balandligi 5,2 m. Suv chiqargichdan 70 m masofada ochiq suv boʻlgich — bosh rostlagich qurilgan boʻlib, u suvni sharqiy va gʻarbiy taqsimlash kanallariga boʻlib beradi.
Uchqizil suv ombori atrofida bir qator dam olish maskanlari barpo etilgan bo‘lib, “Marvarid” va “Oks” shular jumlasidandir. Ular yilning 4 faslida ham, ayniqsa, yozda hordiq chiqarishni istagan insonlar bilan gavjum bo‘ladi.
Javhar Chorshanbiyeva
Foto
